Prace wysokościowe w dostępie linowym zmieniają się wraz z rozwojem technologii, cyfryzacją i rosnącym zapotrzebowaniem, wynikającym między innymi z budowy drapaczy chmur czy elektrowni wiatrowych. Przyglądamy się historii i sprawdzamy, co konkretnie zmieniło się na przestrzeni lat w technikach alpinistycznych.
W latach 60. i 70. techniki alpinistyczne w zastosowaniach przemysłowych dopiero się kształtowały. Używano lin konopnych lub stalowych, trudnych do kontrolowania podczas zjazdu. Asekuracja często polegała na ręcznym trzymaniu liny przez partnera, bez blokad. Operatorzy owijali linę wokół ciała lub stosowali improwizowane węzły. Wspinanie odbywało się przy użyciu pętli z taśm i własnej siły. Prace wysokościowe w dostępie linowym realizowano bez ustalonych procedur, zwykle w warunkach pełnych ryzyka.
Co ciekawe, na przełomie lat 70. i 80. wielu polskich himalaistów, w tym Jerzy Kukuczka, pracowało przy czyszczeniu kominów przemysłowych i innych pracach wysokościowych w dostępie linowym, by zarobić na wyprawy w góry wysokie. To był dość powszechny sposób finansowania działalności górskiej w tamtym czasie, szczególnie w środowisku Śląska, Krakowa i Katowic.
W latach 80. pojawiły się pierwsze organizacje i firmy, które zaczęły regularnie realizować usługi alpinistyczne. Zaczęto też tworzyć podstawy systemowego podejścia do pracy na linach. Do użycia weszły uprzęże biodrowe, liny syntetyczne oraz przyrządy zjazdowe w formie metalowych ósemek lub płyt. Pojawiły się też pierwsze zaciski do podchodzenia po linie. Techniki alpinistyczne zaczęto dokumentować i przekazywać wiedzę w ramach szkoleń. Operatorzy uczyli się korzystać z punktów kotwiczących, prowadzić linę przez zabezpieczenia i pracować z asekuracją. Zamiast balansować ciałem, zaczęto stosować systemy pozycyjne, które pozwalały ustawić się stabilnie przy ścianie.
Techniki alpinistyczne zaczęły wyraźnie odbiegać od wspinaczki sportowej dopiero w latach 90. Prace alpinistyczne coraz częściej wykonywano z zastosowaniem dwóch niezależnych lin: roboczej i asekuracyjnej. Wprowadzono urządzenia samoblokujące, karabinki z automatyczną blokadą oraz wygodniejsze uprzęże z siedziskiem. Rozwój technik alpinistycznych objął również sposób poruszania się po konstrukcjach. Wprowadzono zasady przepinania przez punkty pośrednie bez przerywania asekuracji. Firmy oferujące usługi alpinistyczne inwestowały w szkolenia i wdrażały standardy bezpieczeństwa.
Początek XXI wieku przyniósł dalsze ujednolicanie metod oraz rozpowszechnienie certyfikacji. Międzynarodowe organizacje, takie jak IRATA (Industrial Rope Access Trade Association) i SPRAT (Society of Professional Rope Access Technicians), opracowały systemy szkoleń i certyfikacji, które obowiązkowo przechodzą nasi pracownicy. Dzięki temu prace alpinistyczne zaczęto wykonywać według jasno określonych reguł. Ustalono zasady asekuracji, dobierania sprzętu do zadania i procedur awaryjnych.
Po 2010 roku techniki alpinistyczne zaczęły wykorzystywać cyfrowe wsparcie i nowoczesne systemy zabezpieczeń. Wprowadzono drony, aplikacje raportujące i urządzenia z automatycznym hamowaniem. Przyrządy stały się lżejsze, a szkolenia z ewakuacji obowiązkowe. Prace alpinistyczne realizuje się według ustalonych procedur. Wzrost liczby turbin wiatrowych, wysokich budynków i instalacji przemysłowych zwiększył zapotrzebowanie na usługi alpinistyczne. Prace wysokościowe w dostępie linowym wykonuje się m.in. przy montażu paneli, przy czyszczeniu elewacji, przy konserwacjach zabytków czy myciu okien w wieżowcach. W poniższej tabeli zrobiliśmy zestawienie technik alpinistycznych oraz jak zmieniały się one na przestrzeni lat.
| Typ sprzętu alpinistycznego | Okres przed 2000 rokiem | Okres po 2000 roku |
|---|---|---|
| Liny alpinistyczne | Konopne lub wczesne syntetyczne, bez norm, duże rozciągliwości | Statyczne liny z certyfikatami CE/EN, odporne na ścieranie |
| Uprzęże alpinistyczne | Proste biodrowe, często sportowe, bez podparcia | Uprzęże alpinistyczne pełne z siedziskiem i punktami do pozycjonowania |
| Przyrządy alpinistyczne zjazdowe | Ósemki, improwizacja, brak kontroli zjazdu | Przyrządy alpinistyczne z automatyczną blokadą i funkcją antypaniki |
| Zaciski i podejście | Pętle z taśmy, węzły samozaciskowe | Zaciski nożne i ręczne, lekkie i ergonomiczne |
| Technologie cyfrowe w technikach alpinistycznych | Brak, praca w pełni analogowa | Drony, aplikacje mobilne, rejestratory zjazdu, e-dokumentacja |
Od lat 60. do dzisiaj zmieniły się niemal wszystkie elementy sprzętu alpinistycznego stosowanego przy pracach wysokościowych: rodzaj lin, metody asekuracji, sprzęt zjazdowy i podejściowy, a także podejście do planowania i bezpieczeństwa. Obecnie prace wysokościowe w dostępie linowym wykonuje się z użyciem nowoczesnych technologii, według sprawdzonych procedur i przy udziale wyszkolonych zespołów. Jeśli szukasz fachowców od robót na wysokości – zapraszamy do kontaktu.